Thương Hiệu
Castrol
Sinopec
Mobil
Shell
Petrolimex
S-Oil
AP SAIGON PETRO
Therminol 
Loại Dầu Mỡ Nhờn
Kiểm Tra Mẫu Dầu Trước và Sau Khi Sử Dụng – Giải Pháp Quan Trọng Trong Bảo Trì Thiết Bị
Giới thiệu tổng quan về kiểm tra mẫu dầu
Trong các ngành công nghiệp như sản xuất, giao thông vận tải, xây dựng, năng lượng và hóa dầu, dầu bôi trơn đóng vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo vận hành trơn tru và hiệu quả của máy móc, thiết bị. Tuy nhiên, theo thời gian, dầu nhớt sẽ bị suy giảm chất lượng bởi các yếu tố như nhiệt độ, áp suất, tạp chất và điều kiện làm việc khắc nghiệt. Vì vậy, việc kiểm tra mẫu dầu trước và sau khi sử dụng trở thành một phần quan trọng trong quản lý và bảo trì thiết bị công nghiệp.
Tại sao cần kiểm tra mẫu dầu trước và sau khi sử dụng?
1. Đánh giá chất lượng dầu mới
-
Kiểm tra mẫu dầu mới giúp xác định xem dầu có đạt đúng tiêu chuẩn nhà sản xuất, đúng loại dầu yêu cầu và chưa bị nhiễm bẩn hay không.
-
Một số trường hợp dầu có thể bị nhiễm nước, bụi kim loại, hoặc pha trộn sai loại dầu do vận chuyển hoặc lưu kho không đúng cách.
2. Đánh giá tình trạng dầu đã sử dụng
-
Mẫu dầu sau khi sử dụng sẽ phản ánh các biến đổi lý - hóa học do điều kiện vận hành như:
-
Oxy hóa, nhiệt phân
-
Nhiễm bẩn bởi bụi, nước, nhiên liệu
-
Kim loại mài mòn từ chi tiết máy
-
-
Đây là cơ sở để quyết định có nên tiếp tục sử dụng dầu hay thay mới, giúp tối ưu chi phí vận hành.
3. Phát hiện sớm các hư hỏng tiềm ẩn
-
Phân tích mẫu dầu đã sử dụng có thể chỉ ra dấu hiệu mài mòn bất thường trong các chi tiết như bạc đạn, bánh răng, piston, trục khuỷu...
-
Nhờ đó, doanh nghiệp có thể lên kế hoạch bảo trì dự phòng (Predictive Maintenance) thay vì chờ đến khi máy hư hỏng nghiêm trọng.
Quy trình kiểm tra mẫu dầu – Từ lấy mẫu đến phân tích
Bước 1: Lấy mẫu dầu đúng quy trình
Đây là bước cực kỳ quan trọng. Một mẫu dầu lấy không đúng cách có thể gây ra sai lệch kết quả phân tích.
Yêu cầu:
-
Dụng cụ lấy mẫu sạch và vô trùng.
-
Lấy mẫu dầu khi thiết bị đang vận hành (hoặc ngay sau khi tắt).
-
Địa điểm lấy mẫu: Van xả đáy bồn, điểm kiểm tra dòng dầu, hoặc khu vực lưu thông mạnh.
-
Đặt mẫu vào chai sạch, đậy kín, dán nhãn rõ ràng.
Bước 2: Gửi mẫu tới phòng thí nghiệm phân tích
Phòng thí nghiệm cần đạt chuẩn ISO 17025 hoặc có kinh nghiệm trong lĩnh vực phân tích dầu bôi trơn.
Các thông số kỹ thuật được kiểm tra trong mẫu dầu
1. Độ nhớt (Viscosity)
-
Là thước đo khả năng chảy của dầu.
-
Dầu quá loãng hoặc quá đặc so với tiêu chuẩn cho thấy dầu đã bị hư hỏng.
-
Thay đổi độ nhớt có thể do nhiệt độ cao, oxy hóa, hoặc nhiễm nhiên liệu/nước.
2. Hàm lượng nước (Water Content)
-
Nước là kẻ thù của dầu bôi trơn.
-
Làm giảm khả năng bôi trơn, gây ăn mòn chi tiết máy.
-
Phân tích bằng Karl Fischer hoặc hồng ngoại (IR).
3. Chỉ số axit tổng (TAN – Total Acid Number)
-
Đo mức độ oxy hóa và hình thành axit trong dầu.
-
TAN cao cảnh báo dầu đã bắt đầu phân hủy, cần thay thế.
4. Chỉ số kiềm tổng (TBN – Total Base Number)
-
Thường dùng cho dầu động cơ.
-
Giảm TBN cho thấy khả năng trung hòa axit đã giảm, không còn bảo vệ tốt.
5. Nhiễm bẩn hạt rắn (Particle Count, ISO 4406)
-
Dùng để đánh giá độ sạch của dầu thủy lực, dầu máy ép, dầu turbine.
-
Hạt rắn bao gồm bụi, cát, mạt kim loại...
6. Hàm lượng kim loại mài mòn
-
Sử dụng phân tích quang phổ ICP để xác định:
-
Sắt (Fe): trục, bánh răng
-
Đồng (Cu): bạc đạn, vòng bi
-
Nhôm (Al): piston, xi lanh
-
-
Sự tăng đột ngột là dấu hiệu hỏng hóc.
7. Phân tích oxy hóa và suy giảm phụ gia
-
Dùng FTIR để đo mức độ oxy hóa, nitrat hóa, sunfat hóa.
-
Kiểm tra xem phụ gia chống mài mòn, chống oxy hóa còn hoạt động không.
Kết quả phân tích mẫu dầu – Cách đọc và đưa ra quyết định
Sau khi có kết quả phân tích, phòng thí nghiệm thường cung cấp một bản báo cáo đầy đủ, bao gồm:
-
Các giá trị đo được
-
Giới hạn cho phép
-
Đánh giá mức độ nguy cơ (theo mã màu: Xanh – Vàng – Đỏ)
-
Khuyến nghị: Tiếp tục sử dụng / Cần thay dầu / Kiểm tra thiết bị
Doanh nghiệp có thể dựa vào kết quả này để:
-
Quyết định thời điểm thay dầu hợp lý, không quá sớm (lãng phí) hoặc quá muộn (gây hại thiết bị).
-
Lập kế hoạch bảo trì thiết bị.
-
Đánh giá hiệu quả của loại dầu đang sử dụng.
Lợi ích của việc kiểm tra mẫu dầu định kỳ
✅ Tăng tuổi thọ thiết bị
-
Phát hiện kịp thời mài mòn bất thường.
✅ Tiết kiệm chi phí dầu bôi trơn
-
Kéo dài thời gian sử dụng dầu đến giới hạn an toàn.
✅ Giảm thiểu sự cố ngừng máy
-
Bảo trì dự phòng giúp duy trì năng suất.
✅ Hỗ trợ lựa chọn loại dầu phù hợp
-
Đánh giá khả năng chịu tải, bền nhiệt của dầu đang dùng.
Tần suất kiểm tra mẫu dầu khuyến nghị
| Loại thiết bị | Tần suất kiểm tra mẫu dầu |
|---|---|
| Động cơ diesel lớn | 250 – 500 giờ hoạt động |
| Hộp số công nghiệp | 3 – 6 tháng/lần |
| Máy nén khí, máy ép nhựa | 3 tháng/lần |
| Hệ thống thủy lực | Hàng tháng nếu hoạt động liên tục |
| Turbine, máy phát điện | Theo kế hoạch vận hành (quý/lần) |
Dịch vụ kiểm tra mẫu dầu chuyên nghiệp tại Việt Nam
Hiện nay, nhiều đơn vị cung cấp dịch vụ phân tích mẫu dầu với trang thiết bị hiện đại như:
-
Shell LubeAnalyst
-
Total LubAnac
-
Petrolimex Lab
-
Sinopec Oil Analysis
-
Nhà máy dầu AP Saigon Petro, Castrol BP, Idemitsu,...
Khi lựa chọn đối tác, doanh nghiệp nên cân nhắc:
-
Tiêu chuẩn phòng thí nghiệm (ISO/IEC 17025)
-
Thời gian trả kết quả nhanh chóng
-
Báo cáo rõ ràng, dễ hiểu
-
Có chuyên gia tư vấn đưa ra kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Kiểm tra mẫu dầu trước và sau khi sử dụng là một công cụ quản trị kỹ thuật thông minh, giúp doanh nghiệp duy trì hiệu quả vận hành, kéo dài tuổi thọ máy móc và tối ưu chi phí. Đừng chờ đến khi máy móc gặp sự cố mới quan tâm đến dầu bôi trơn – hãy chủ động kiểm tra định kỳ để phát hiện các vấn đề tiềm ẩn ngay từ bên trong.
